To Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» είναι το νέο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (E.E.) για την υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας, το οποίο θα διαδεχθεί το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020». Ο «Ορίζοντας Ευρώπη», με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 95 δισεκατομμύρια Ευρώ, ανακοινώθηκε επίσημα στις 2 Φεβρουαρίου 2021 και θα ολοκληρωθεί το 2027, έχοντας ως βασικό στόχο τη μεγιστοποίηση του επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία. Η ανακοίνωση των πρώτων Προσκλήσεων Υποβολής Προτάσεων αναμένεται τον Μάιο 2021.
Η Οριζόντια Προτεραιότητα «Διεύρυνση Συμμετοχής και Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» χωρίζεται σε δύο βασικές Ενότητες: την πρώτη Ενότητα που αφορά στην «Διεύρυνση της Συμμετοχής και τη Διάδοση της Αριστείας» και τη δεύτερη Ενότητα που αφορά στην «Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας». Μέσω της συγκεκριμένης Προτεραιότητας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (E.E) στοχεύει στο να αντιμετωπίσει τις ανισότητες που παρουσιάζονται στην κοινότητα σε επιστημονικό επίπεδο μέσω μέτρων ειδικά σχεδιασμένων για στήριξη των χωρών με χαμηλή απόδοση στην Έρευνα και την Καινοτομία. Στοχεύει επίσης να υποστηρίξει τις πολιτικές προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας που αφορούν στην ενίσχυση των επενδύσεων, στη βελτίωση της πρόσβασης στην αριστεία και στη μεταφορά των ερευνητικών αποτελεσμάτων στην οικονομία βοηθώντας έτσι τις χώρες-μέλη να παρουσιάσουν πρόοδο στη στόχευση που έχει τεθεί για επένδυση στην Έρευνα και την Καινοτομία της τάξης του 3% του ΑΕΠ τους.
Η Ε.Ε. έχει επικεντρωθεί στην υλοποίηση των αναπτυξιακών επιδιώξεων που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη (UN Sustainable Development Goals (SDGs), και πιο συγκεκριμένα σε αυτές που αφορούν στην ισότητα των φύλων, στην ανάπτυξη της καινοτομίας, της βιομηχανίας και των υποδομών και στην ενίσχυση της ποιότητας εκπαίδευσης, και η Οριζόντια Προτεραιότητα «Διεύρυνση Συμμετοχής και Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά προς τούτο. Επιπρόσθετα, η στόχευση της συγκεκριμένης Προτεραιότητας αναμένεται να συμβάλει σε σειρά Ευρωπαϊκών Πολιτικών Προτεραιοτήτων όπως η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» και η «Προετοιμασία της Ευρώπης για τη Νέα Ψηφιακή Εποχή», αλλά και στους τέσσερεις Κύριους Στρατηγικούς Προσανατολισμούς (Key Strategic Orientations – ΚSO) που έχουν τεθεί για την Έρευνα και τη Καινοτομία. Παράλληλα, η συγκεκριμένη Προτεραιότητα αναμένεται να συμβάλει ενεργά στην αναθεωρημένη πολιτική του νέου Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και Καινοτομίας η οποία αναμένεται να βελτιώσει τις ερευνητικές και καινοτομικές δυνατότητες της Ε.Ε. οδηγώντας την σε ανάκαμψη σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Η Ενότητα «Διεύρυνση της Συμμετοχής και τη Διάδοση της Αριστείας» της Οριζόντιας Προτεραιότητας «Διεύρυνση Συμμετοχής και Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» στοχεύει στο να ενισχύσει, μέσω σειράς μέτρων, τις χώρες με χαμηλή απόδοση στην Έρευνα και την Καινοτομία, όπως αυτές έχουν καθοριστεί από την Ε.Ε.[1] Ως εκ τούτου, γίνεται επικέντρωση στην ενθάρρυνση δομικών αλλαγών στα συστήματα Έρευνας και Καινοτομίας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, στην κινητοποίηση εθνικών επενδύσεων, στην αύξηση του επιπέδου επιστημονικής αριστείας, στη βελτίωση της επιτυχημένης συμμετοχής στον Ορίζοντα Ευρώπη, στην προώθηση και δημιουργία νέων συστημάτων καινοτομίας ή στην αναβάθμιση των υφιστάμενων, καθώς και στην ενίσχυση της διατομεακής κινητικότητας των επιστημόνων προς τις χώρες αυτές.
Η Ενότητα «Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» της Οριζόντιας Προτεραιότητας «Διεύρυνση Συμμετοχής και Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» στοχεύει μεταξύ άλλων στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην επιστημονική αριστεία, στη βελτίωση και ενίσχυση των εθνικών συστημάτων Έρευνας και Καινοτομίας στον ευρωπαϊκό χώρο, στην κινητικότητα ερευνητών υψηλών προσόντων αλλά και στην προσέλκυση τους μέσω της δημιουργίας ελκυστικών συνθηκών καριέρας, στη γρήγορη και αποτελεσματική διάδοση των επιστημονικών αποτελεσμάτων, καθώς και στη διασφάλιση της ισότητας των φύλων.
Το περιεχόμενο της Οριζόντιας Προτεραιότητας «Διεύρυνση Συμμετοχής και Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» χωρίζεται σε 3 βασικές Θεματικές Ενότητες (Destinations), οι οποίοι αναμένεται να ανταποκριθούν στη στόχευση και στις επιδιώξεις που έχουν περιγραφεί πιο πάνω:
- 1ος Θεματικός Τομέας: Βελτίωση της Πρόσβασης στην Αριστεία (π.χ. Προσκλήσεις Υποβολής Προτάσεων Teaming, Twinning κλπ.)
- 2ος Θεματικός Τομέας: Προσέλκυση και Κινητικότητα των Καλύτερων Ταλέντων (π.χ. Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων ERA Chairs)
- 3ος Θεματικός Τομέας: Μεταρρύθμιση και Ενίσχυση του Συστήματος Έρευνας και Καινοτομίας της Ε.Ε.
O συνολικός Προϋπολογισμός που κατανέμεται για τη συγκεκριμένη Προτεραιότητα ανέρχεται στα 3,39 δισεκατομμύρια Ευρώ, εκ των οποίων 871,2 εκατομμύρια Ευρώ θα παραχωρηθούν στο πλαίσιο του πρώτου Προγράμματος Εργασίας για την περίοδο 2021-2022, το οποίο αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα Απριλίου του 2021.
Το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), μέσω των Εθνικών Σημείων Επαφής/National Contact Points (ΕΣΕ/NCPs), υποστηρίζει ενεργά τους κυπριακούς φορείς στην προσπάθειά τους να συμμετέχουν με επιτυχία σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένου του Προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», προσφέροντας μια ευρεία γκάμα υπηρεσιών στήριξης χωρίς χρέωση. Τα Εθνικά Σημεία Επαφής είναι στη διάθεση των ερευνητών για παροχή άμεσης πληροφόρησης και συμβουλευτικών υπηρεσιών σε όλα τα στάδια, από την προετοιμασία της πρότασης έως την υλοποίηση καθώς και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Κάποιες από τις υπηρεσίες που προσφέρονται είναι ενδεικτικά: (α) η συστηματική διοχέτευση πληροφόρησης και ενημέρωσης προς την ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα, (β) η διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και εκπαιδευτικών εργαστηρίων, (γ) η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και στήριξης για τη συγγραφή πρότασης και την υλοποίηση έργων (δ) η βοήθεια στην εξεύρεση συνεργατών από το εξωτερικό, (ε) η προεπισκόπηση προτάσεων, κ.ά.
Για να λαμβάνετε εξατομικευμένη πληροφόρηση σχετικά με τις ευκαιρίες χρηματοδότησης, εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ευρωπαϊκά Προγράμματα Έρευνας και Καινοτομίας, μπορείτε να συμπληρώσετε τα στοιχεία και τους τομείς δράσης σας στο ερωτηματολόγιο που θα βρείτε εδώ. Περισσότερες πληροφορίες για το ΙδΕΚ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του οργανισμού, όπου μπορείτε να κάνε εγγραφή στο ενημερωτικό δελτίο, για να λαμβάνετε ηλεκτρονικά πληροφόρηση για τις δράσεις του.
Τα Εθνικά Σημεία Επαφής την Οριζόντια Προτεραιότητα «Διεύρυνση Συμμετοχής και Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» είναι:
Κωνσταντίνα Μακρή – Επιστημονική Λειτουργός, Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ([email protected])
Κατερίνα Καρακασίδου – Επιστημονικός Λειτουργός, Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ([email protected])
Η Οριζόντια Προτεραιότητα σε αριθμούς:
Προϋπολογισμός: 3.39 δισεκατομμύρια Ευρώ
Θεματικές Ενότητες/Destinations: 3
Θεματικά Πεδία/Topics: 44
[1] Με βάση την Ε.Ε: «eligible countries for hosting the co-ordinator in the widening programme are EU13, Portugal, Greece and all Associated Countries with equivalent characteristics in terms of R&I performance) and Outermost Regions (defined in Art. 349 TFEU)».