To Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» είναι το νέο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (E.E.) για την υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας, το οποίο θα διαδεχθεί το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020». Ο «Ορίζοντας Ευρώπη», με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 95 δισεκατομμύρια Ευρώ, ανακοινώθηκε επίσημα στις 2 Φεβρουαρίου 2021 και θα ολοκληρωθεί το 2027, έχοντας ως βασικό στόχο τη μεγιστοποίηση του επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία. Η ανακοίνωση των πρώτων Προσκλήσεων Υποβολής Προτάσεων αναμένεται τον Μάιο του 2021.
Η 2η Πολυτομεακή Προτεραιότητα με τίτλο «Πολιτισμός, Δημιουργικότητα και χωρίς αποκλεισμούς Κοινωνία» εντάσσεται στον Πυλώνα II του Προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», με θέμα «Παγκόσμιες Προκλήσεις και Ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας». Η Ε.Ε. αποβλέπει μέσω της συγκεκριμένης Πολυτομεακής Προτεραιότητας να υλοποιήσει τους στόχους που έχει θέσει σε σχέση με την ενίσχυση της δημοκρατικής διακυβέρνησης και της συμμετοχικότητας των ευρωπαίων πολιτών, της προώθησης και διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της πολυπολιτισμικής Ευρώπης, ανταποκρινόμενη παράλληλα στη διαμόρφωση του κοινωνικού, οικονομικού, τεχνολογικού και πολιτιστικού μετασχηματισμού.
Η Ε.Ε. στοχεύει στην υλοποίηση των αναπτυξιακών επιδιώξεων που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη (UN Sustainable Development Goals (SDGs), οι οποίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στον πολιτισμό, τη δημιουργικότητα και τη χωρίς αποκλεισμούς κοινωνία.[1] Ως εκ τούτου, σειρά Ευρωπαϊκών Πολιτικών Προτεραιοτήτων όπως η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», η «Προετοιμασία της Ευρώπης για τη Νέα Ψηφιακή Εποχή», η «Νέα Ώθηση για την Ευρωπαϊκή Δημοκρατία», η «Ενδυνάμωση της Ε.Ε. στο Παγκόσμιο Σκηνικό», «Μια Οικονομία που Λειτουργεί για τους Ευρωπαίους Πολίτες» και η «Προστασία του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής» θα συνεισφέρουν σημαντικά προς τούτο. Οι εν λόγω Ευρωπαϊκές Πολιτικές Προτεραιότητες συμβάλουν και στους Κύριους Στρατηγικούς Προσανατολισμούς (Key Strategic Orientations – ΚSO) για Έρευνα και Καινοτομία που είναι: (α) KSO A: η προώθηση μιας ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας καθοδηγώντας την ανάπτυξη βασικών ψηφιακών τεχνολογιών και τεχνολογιών αιχμής και (β) KSO D: δημιουργία μιας πιο ανθεκτικής, δημοκρατικής και χωρίς αποκλεισμούς ευρωπαϊκής κοινωνίας.
Μέσω της Έρευνας και της Καινοτομίας, η 2η Πολυτομεακή Προτεραιότητα στοχεύει στο να ενισχύσει την κατανόηση των πολυεπίπεδων μετασχηματισμών της κοινωνίας, επιδιώκοντας στην παροχή τεκμηριωμένων επιλογών και λύσεων για ψηφιακή ανάκαμψη σε μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνία. Ως εκ τούτου, οι βασικοί τομείς παρέμβασης (intervention areas) που έχουν τεθεί είναι:
- Δημοκρατία και Διακυβέρνηση
- Κοινωνικός και Οικονομικός Μετασχηματισμός
- Πολιτισμός, Πολιτιστική Κληρονομιά και Δημιουργικότητα
Μέσω των προαναφερθέντων παρεμβάσεων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει σημαντικό αντίκτυπο σε επίπεδο Έρευνας και Καινοτομίας σε ουσιαστικά θέματα που ταλανίζουν την ευρωπαϊκή κοινωνία. Πιο συγκεκριμένα, αναμένεται ότι η δημοκρατική διακυβέρνηση θα βελτιωθεί σε επίπεδο διαφάνειας, αποτελεσματικότητας, λογοδοσίας και ως εκ τούτου θα αυξήσει την αξιοπιστία των ευρωπαίων πολιτών στους θεσμούς και τις πολιτικές που θα έχουν ως βάση ένα κράτος δικαίου. Παράλληλα, αναμένεται να βελτιώσει την ανταπόκριση της Ένωσης στις κοινωνικο-οικονομικές προκλήσεις λόγω της πανδημίας, αναπτύσσοντας τεκμηριωμένες πολιτικές για την απασχόληση, την εκπαίδευση, την κοινωνική δικαιοσύνη και τις ανισότητές. Επιπρόσθετα, αναμένεται ότι θα αποδεσμευθεί η δυναμική του τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, των τεχνών και της δημιουργίας και να προσφέρει λύσεις για συνθήκες κοινωνικής και οικονομικής βιωσιμότητας.
Το περιεχόμενο της 2ης Πολυτομεακής Προτεραιότητας του «Ορίζοντα Ευρώπη» χωρίζεται σε 3 βασικούς Θεματικούς Τομείς (Destinations), οι οποίοι αναμένεται να ανταποκριθούν στη στόχευση και στις επιδιώξεις που έχουν περιγραφεί πιο πάνω:
- 1ος Θεματικός Τομέας: Καινοτόμος Έρευνα για τη Δημοκρατία και τη Διακυβέρνηση.
- 2ος Θεματικός Τομέας: Καινοτόμος Έρευνα για την Πολιτιστική Κληρονομιά και την Πολιτισμική και Δημιουργική Βιομηχανία.
- 3ος Θεματικός Τομέας: Καινοτόμος Έρευνα για τον Κοινωνικό και Οικονομικό Μετασχηματισμό.
O συνολικός Προϋπολογισμός που κατανέμεται για τη συγκεκριμένη Προτεραιότητα ανέρχεται στα 2,28 δις Ευρώ, εκ των οποίων 423,02 εκατ. Ευρώ θα παραχωρηθούν στο πλαίσιο του πρώτου Προγράμματος Εργασίας για την περίοδο 2021-2022, το οποίο αναμένεται να ανακοινωθεί περί τα μέσα Απριλίου 2021.
Το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), μέσω των Εθνικών Σημείων Επαφής/National Contact Points (ΕΣΕ/NCPs), υποστηρίζει ενεργά τους κυπριακούς φορείς στην προσπάθειά τους να συμμετέχουν με επιτυχία σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένου του Προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», προσφέροντας μια ευρεία γκάμα υπηρεσιών στήριξης χωρίς χρέωση. Τα Εθνικά Σημεία Επαφής είναι στη διάθεση των ερευνητών για παροχή άμεσης πληροφόρησης και συμβουλευτικών υπηρεσιών σε όλα τα στάδια, από την προετοιμασία της πρότασης έως την υλοποίηση καθώς και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Κάποιες από τις υπηρεσίες που προσφέρονται είναι ενδεικτικά: (α) η συστηματική διοχέτευση πληροφόρησης και ενημέρωσης προς την ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα, (β) η διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και εκπαιδευτικών εργαστηρίων, (γ) η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και στήριξης για τη συγγραφή πρότασης και την υλοποίηση έργων (δ) η βοήθεια στην εξεύρεση συνεργατών από το εξωτερικό, (ε) η προεπισκόπηση προτάσεων, κ.ά.
Για να λαμβάνετε εξατομικευμένη πληροφόρηση σχετικά με τις ευκαιρίες χρηματοδότησης, εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ευρωπαϊκά Προγράμματα Έρευνας και Καινοτομίας, μπορείτε να συμπληρώσετε τα στοιχεία και τους τομείς δράσης σας στο ερωτηματολόγιο που θα βρείτε εδώ. Περισσότερες πληροφορίες για το ΙδΕΚ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του οργανισμού, όπου μπορείτε να κάνε εγγραφή στο ενημερωτικό δελτίο, για να λαμβάνετε ηλεκτρονικά πληροφόρηση για τις δράσεις του.
Τα Εθνικά Σημεία Επαφής της Πολυτομεακής Προτεραιότητας «Πολιτισμός, Δημιουργικότητα και χωρίς αποκλεισμούς Κοινωνία» είναι:
Κωνσταντίνα Μακρή – Επιστημονική Λειτουργός, Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ([email protected])
Κατερίνα Καρακασίδου – Επιστημονικός Λειτουργός, Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ([email protected])
Η Πολυτομεακή Προτεραιότητα σε αριθμούς:
Προϋπολογισμός: 2.28 δισεκατομμύρια Ευρώ
Θεματικές Ενότητες/Destinations: 3
Θεματικά Πεδία/Topics: 47
[1] UN Sustainable Development Goals (SDGs) που σχετίζονται με τη 2η Προτεραιότητα: SDG 1 (No poverty), SDG 3 (Good Health and Well-being), SDG 4 (Quality Education), SDG 5 (Gender Equality), SDG 8 (Decent Work and Economic Growth), SDG 10 (Reduced Inequalities), SDG 11 (Sustainable Cities and Communities), SDG 12 (Responsible Consumption and Production), SDG 16 (Peace, Justice, and Strong Institutions).