Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη»: Γνωριμία με την Πολυτομεακή Προτεραιότητα «Τρόφιμα, Βιοοικονομία, Φυσικοί Πόροι, Γεωργία και Περιβάλλον»
To Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» είναι το νέο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (E.E.) για την υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας, το οποίο θα διαδεχθεί το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020». Ο «Ορίζοντας Ευρώπη», με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 95 δισεκατομμύρια Ευρώ, ανακοινώθηκε επίσημα στις 2 Φεβρουαρίου 2021 και θα ολοκληρωθεί το 2027, έχοντας ως βασικό στόχο τη μεγιστοποίηση του επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία. Η ανακοίνωση των πρώτων Προσκλήσεων Υποβολής Προτάσεων αναμένεται τον Μάϊο του 2021.
Ο «Ορίζοντας Ευρώπη» χωρίζεται σε 3 Πυλώνες (Pillars). Η Πολυτομεακή Προτεραιότητα (Cluster) «Τρόφιμα, Βιοοικονομία, Φυσικοί Πόροι, Γεωργία και Περιβάλλον» εντάσσεται στον Πυλώνα ΙΙ, ο οποίος αφορά στις παγκόσμιες προκλήσεις και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Έχοντας στο επίκεντρο την ανάγκη για ριζικό οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό, η Ε.Ε. επιδιώκει την εξισορρόπηση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών στόχων της και την αναπροσαρμογή των ευρωπαϊκών οικονομικών δραστηριοτήτων σε μια αειφόρο πορεία, υιοθετώντας για το σκοπό αυτό μια σειρά εμβληματικών στρατηγικών πολιτικών πρωτοβουλιών, ανάμεσα τους και η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία». Στο πλαίσιο αυτό βασικός στόχος της Πολυτομεακής Προτεραιότητας «Τρόφιμα, Βιοοικονομία, Φυσικοί Πόροι, Γεωργία και Περιβάλλον» του «Ορίζοντα Ευρώπη» είναι μέσω της χρηματοδότησης δράσεων έρευνας και καινοτομίας, η αναστολή και η αναστροφή των επιπτώσεων στο περιβάλλον και την βιοποικιλότητα, η καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων, η εξυπηρέτηση των κλιματικών στόχων και η διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων και του νερού μέχρι το 2030.
Το Πρόγραμμα Εργασίας (Work Programme) της Πολυτομεακής Προτεραιότητας «Τρόφιμα, Βιοοικονομία, Φυσικοί Πόροι, Γεωργία και Περιβάλλον αναμένεται να έχει προϋπολογισμό γύρω στα 1,8 δισεκατομμύρια Ευρώ για την περίοδο 2021-2022 και συνολικά 9 δισεκατομμύρια Ευρώ για όλη την διάρκεια του Προγράμματος «Ορίζοντα Ευρώπη», με το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού να διατίθεται για χρηματοδότηση έργων έρευνας και καινοτομίας, τα οποία θα επιλέγονται μέσα από ανταγωνιστικές διαδικασίες κατόπιν ανακοίνωση Προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων. Πιο συγκεκριμένα, το Πρόγραμμα Εργασίας για την περίοδο 2021-2022 είναι χωρισμένο σε 7 Θεματικές Ενότητες (Destinations), στο πλαίσιο των οποίων αναμένεται να ανακοινωθούν 19 Προσκλήσεις Υποβολής Προτάσεων (Calls for Proposals) και οι οποίες θα περιλαμβάνουν περί τα 186 Θεματικά Πεδία (Topics).
Πιο κάτω παρατίθεται σύντομη περιγραφή των θεματικών ενοτήτων της Πολυτομεακής Προτεραιότητας:
- Biodiversity and Ecosystem Services
Οι δραστηριότητες που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο αυτής της Θεματικής Ενότητας θα ενισχύσουν την προσπάθεια για επιστροφή της βιοποικιλότητας σε τροχιά ανάκαμψης μέχρι το 2030, προς όφελος των πολιτών, του κλίματος και του πλανήτη καθώς και στην αειφόρο αποκατάσταση και διατήρηση των οικοσυστημάτων και των συνδεδεμένων υπηρεσιών σε ξηρά και θάλασσα, μέσω της δημιουργίας νέας γνώσης και δράσεων καινοτομίας.
- Fair, healthy and environmentally-friendly food systems from primary production to consumption
Η συγκεκριμένη Θεματική Ενότητα περιλαμβάνει δραστηριότητες που έχουν στόχο την δημιουργία ασφαλών, ανθεκτικών και κλιματικά φιλικών προς το περιβάλλον συστημάτων τροφίμων για όλους τους πολίτες από το στάδιο της πρωτογενούς παραγωγής έως την κατανάλωση, διασφαλίζοντας έτσι την ασφάλεια των τροφίμων και της διατροφής.
- Circular economy and bioeconomy sectors
Η Θεματική Ενότητα έχει στόχο να συμβάλει στην μετάβαση σε μια κυκλική και κλιματικά ουδέτερη βιοικονομία, η οποία θα περιλαμβάνει ολοκληρωμένες και ασφαλείς κυκλικές λύσεις που θα διασφαλίζουν την απρόσκοπτη ροή υλικών και τις αλυσίδες αξίας προϊόντων σε πληθώρα τομέων με γεωγραφική και θεματική κατανομή.
- Clean environment and zero pollution
Περιλαμβάνει δραστηριότητες που θα έχουν ως πρωταρχικό στόχο τον περιορισμό και την εξάλειψη της ρύπανσης, εξασφαλίζοντας ένα καθαρό περιβάλλον σε έδαφος, αέρα, και θάλασσα για όλους τους πολίτες. Για την επίτευξη του εν λόγω στόχου είναι καθοριστικής σημασίας η ενίσχυση της επιστημονικής γνώσης σχετικά με τις πηγές ρύπανσης, τους τρόπους και τα μέσα υιοθέτησης προληπτικών μέτρων που θα βελτιώνουν την παρακολούθηση και τον έλεγχο, θα μπορούν να εφαρμοστούν με πρακτικό τρόπο και θα εισάγουν αποτελεσματικές μεθόδους αποκατάστασης.
- Land, oceans and water for climate action
Μέσα από την εν λόγω Θεματική Ενότητα θα υποστηριχθούν δραστηριότητες για την κατανόηση και την εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο χερσαίο και θαλάσσιο περιβάλλον, στους φυσικούς πόρους, στη γεωργία και στα συστήματα τροφίμων καθώς και για τον προσδιορισμό των πιθανών επιλογών για μετριασμό αυτών των επιπτώσεων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία και της ανάπτυξη σχετικών μέσων προσαρμογής.
- Resilient, inclusive, healthy and green rural, coastal and urban communities
Μέσα από δραστηριότητες διεπιστημονικής έρευνας, με σημαντική συνεισφορά των κοινωνικών επιστημών, θα υποστηριχθεί μια βιώσιμη, ισορροπημένη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη των αγροτικών, παράκτιων και αστικών περιοχών, μέσα από την κατανόηση των επιπτώσεων, της ανάπτυξης καινοτόμων λύσεων και στοχευμένων παρεμβάσεων πολιτικής και της ενθάρρυνσης των κοινοτήτων να αναπτύξουν, να δοκιμάσουν και να αναβαθμίσουν λύσεις που θα απαντούν σε παγκόσμιες προκλήσεις, με τοπικά προσαρμοσμένο τρόπο.
- Innovative governance, environmental observations and digital solutions in support of the Green Deal Οι δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που θα υποστηριχθούν μέσω αυτής της Θεματικής Ενότητας έχουν στόχο την αναζήτηση νέων τρόπων διαχείρισης της διαδικασίας μετάβασης και εκσυγχρονισμού των συστημάτων διακυβέρνησης, καθιστώντας διαθέσιμη και προσβάσιμη τη σχετική γνώση και πληροφόρηση. Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν τα υφιστάμενα περιβαλλοντικά δεδομένα και οι ψηφιακές λύσεις με σκοπό την υποστήριξη των σχετικών πολιτικών της Ε.Ε. και ειδικά της «Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας».
Το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), μέσω των Εθνικών Σημείων Επαφής/National Contact Points (ΕΣΕ/NCPs), υποστηρίζει ενεργά τους κυπριακούς φορείς στην προσπάθειά τους να συμμετέχουν με επιτυχία σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένου του Προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», προσφέροντας μια ευρεία γκάμα υπηρεσιών στήριξης χωρίς χρέωση. Τα Εθνικά Σημεία Επαφής είναι στη διάθεση των ερευνητών για παροχή άμεσης πληροφόρησης και συμβουλευτικών υπηρεσιών σε όλα τα στάδια, από την προετοιμασία της πρότασης έως την υλοποίηση καθώς και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Κάποιες από τις υπηρεσίες που προσφέρονται είναι ενδεικτικά: (α) η συστηματική διοχέτευση πληροφόρησης και ενημέρωσης προς την ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα, (β) η διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και εκπαιδευτικών εργαστηρίων, (γ) η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και στήριξης για τη συγγραφή πρότασης και την υλοποίηση έργων (δ) η βοήθεια στην εξεύρεση συνεργατών από το εξωτερικό, (ε) η προεπισκόπηση προτάσεων, κ.ά.
Για να λαμβάνετε εξατομικευμένη πληροφόρηση σχετικά με τις ευκαιρίες χρηματοδότησης, εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ευρωπαϊκά Προγράμματα Έρευνας και Καινοτομίας, μπορείτε να συμπληρώσετε τα στοιχεία και τους τομείς δράσης σας στο ερωτηματολόγιο που θα βρείτε εδώ. Περισσότερες πληροφορίες για το ΙδΕΚ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του οργανισμού, όπου μπορείτε να κάνε εγγραφή στο ενημερωτικό δελτίο, για να λαμβάνετε ηλεκτρονικά πληροφόρηση για τις δράσεις του.
Τα Εθνικά Σημεία Επαφής της Πολυτομεακής Προτεραιότητας «Τρόφιμα, Βιοοικονομία, Φυσικοί Πόροι, Γεωργία και Περιβάλλον» είναι:
Γιώργος Χρίστου – Επιστημονικός Λειτουργός, Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ([email protected])
Δρ Χαράλαμπος Παπατρύφωνος – Επιστημονικός Λειτουργός, Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ([email protected])
Η Πολυτομεακή Προτεραιότητα σε αριθμούς (2021-2022):
Προϋπολογισμός: 1,8 δισεκατομμύρια Ευρώ
Θεματικές Ενότητες/Destinations: 7
Θεματικά Πεδία/Topics: 186