Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη»: Γνωριμία με τον Πυλώνα Ι Τα Προγράμματα του European Research Council (ERC)
To Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» είναι το νέο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (E.E.) για την υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας, το οποίο θα διαδεχθεί το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020». Ο «Ορίζοντας Ευρώπη», με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 95 δισεκατομμύρια Ευρώ, ανακοινώθηκε επίσημα στις 2 Φεβρουαρίου 2021 και θα ολοκληρωθεί το 2027, έχοντας ως βασικό στόχο τη μεγιστοποίηση του επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία. Η ανακοίνωση των πρώτων Προσκλήσεων Υποβολής Προτάσεων αναμένεται τον Απρίλιο 2021.
Ο Πυλώνας Ι «Επιστήμη Αριστείας» του Προγράμματος Πλαίσιο της Ε.Ε. για Έρευνα και Καινοτομία «Ορίζοντας Ευρώπη» 2021-2027, έχει ως βασικό στόχο την ενίσχυση και επέκταση της αριστείας της επιστημονικής βάσης της Ε.Ε.
Σημαντικό μέρος του Πυλώνα Ι αποτελεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας/European Research Council (ERC), το οποίο ενθαρρύνει έρευνα υψηλής ποιότητας στην Ευρώπη, παρέχοντας μακροχρόνια ανταγωνιστική χρηματοδότηση στη βάση αποκλειστικά της επιστημονικής αριστείας, στους πλέον άριστους επιστήμονες, προκειμένου να υλοποιήσουν πρωτοποριακά ερευνητικά έργα, στην αιχμή της επιστήμης.
Με τη στήριξη του ERC, η ερευνητική βάση θα μπορέσει να ανταπεξέλθει καλύτερα στις συνθήκες της Κοινωνίας της Γνώσης και να συνεισφέρει στη δημιουργία πρωτοποριακής γνώσης, απαραίτητης για την επίλυση των παγκόσμιων, περίπλοκων προκλήσεων που η Ευρώπη αντιμετωπίζει. Το ERC αναμένει ότι θα οδηγήσει σε νέες, απροσδόκητες επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις, που θα μπορούν στο απώτερο μέλλον να οδηγήσουν στη δημιουργία ρηξικέλευθων καινοτομιών, νέων αγορών, τομέων, αλλά και κοινωνικών καινοτομιών.
Οι χρηματοδοτήσεις του ERC παρέχονται μέσω προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, προς άριστους ερευνητές σε όλα τα στάδια της καριέρας τους, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους, την ηλικία, το που εργάζονται ή το που θα εργάζονται στην Ευρώπη, προσφέροντάς τους τις κατάλληλες συνθήκες για να ενισχύσουν τη δημιουργικότητά τους.
Τα Προγράμματα του ERC συνοψίζονται στο ακόλουθο σχεδιάγραμμα.
- Τα ERC Starting Grants απευθύνονται σε άριστους ερευνητές/ερευνήτριες, στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας τους, με 2 ως και 7 έτη από την απόκτηση του διδακτορικού τους (με δυνατότητα επέκτασης σε ειδικές περιπτώσεις, όπως η μητρότητα), που ξεκινούν τη δική τους ανεξάρτητη ερευνητική ομάδα ή πρόγραμμα. Παρέχεται χρηματοδότηση ύψους μέχρι 1,5 εκ. Ευρώ για μέχρι 5 έτη, με δυνατότητα επιπρόσθετης χρηματοδότησης 1 εκ. Ευρώ σε ειδικές περιπτώσεις.
- Τα ERC Consolidator Grants έχουν ως στόχο να υποστηρίξουν άριστους ερευνητές/ερευνήτριες με περισσότερα από 7 και μέχρι 12 έτη εμπειρίας από την απόκτηση του διδακτορικού τους και με πολλά υποσχόμενα επιστημονικά επιτεύγματα, που στοχεύουν να εδραιώσουν περαιτέρω τη δική τους ανεξάρτητη ερευνητική ομάδα ή πρόγραμμα. Παρέχεται χρηματοδότηση έως 2 εκ. Ευρώ, με δυνατότητα επιπρόσθετης χρηματοδότησης 1 εκ. Ευρώ, για μέχρι 5 χρόνια.
- Τα ERC Advanced Grants απευθύνονται σε ήδη καταξιωμένους, επιστημονικά ανεξάρτητους άριστους ερευνητές/ερευνήτριες, με αναγνωρισμένο ιστορικό ερευνητικών επιτευγμάτων τα τελευταία 10 έτη, οι οποίοι είναι ηγέτες στον τομέα τους. Οι υποψήφιοι/ες λαμβάνουν μέχρι 2,5 εκ. Ευρώ με δυνατότητα για επιπλέον 1 εκ. Ευρώ σε ειδικές περιπτώσεις για έως 5 έτη.
- Τα ERC Synergy Grants χρηματοδοτούν ομάδες 2 έως 4 άριστων Κύριων Ερευνητών/ριών, που συμπράττουν συνδυάζοντας τις δεξιότητες, τις γνώσεις και τους πόρους τους, προκειμένου να αντιμετωπίσουν από κοινού περίπλοκα ερευνητικά προβλήματα που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ο καθένας χωριστά. Η χρηματοδότηση φτάνει τα 10 εκ. Ευρώ για μέχρι 6 έτη, με δυνατότητα επιπρόσθετης χρηματοδότησης μέχρι 4 εκ Ευρώ.
- Τα ERC Proof of Concept απευθύνονται σε επιστήμονες που ήδη υλοποιούν ή ολοκλήρωσαν πρόσφατα έργο ERC και παρέχουν 150.000 Ευρώ, προκειμένου να διερευνήσουν τη δυνατότητα μιας ιδέας που προέκυψε στο πλαίσιο του έργου αυτού να μετατραπεί σε καινοτομία, σε μια προσπάθεια να προωθηθούν άριστες ερευνητικές ιδέες προς την αγορά.
Οι αιτητές/αιτήτριες για χρηματοδοτήσεις ERC πρέπει να εισηγηθούν ένα έργο φιλόδοξο, πρωτοποριακό, υψηλού ρίσκου/υψηλής ωφέλειας, που να αφορά έρευνα αιχμής σε οποιοδήποτε τομέα. Μοναδικό κριτήριο αξιολόγησης είναι η επιστημονική αριστεία. Η αξιολόγηση γίνεται με παγκόσμιου επιπέδου peer-review, σε δύο ή τρία στάδια, ένα εκ των οποίων περιλαμβάνει συνέντευξη του υποψήφιου/υποψήφιας.
Στη βάση της επιτυχημένης πορείας στο πλαίσιο των προηγούμενων Προγραμμάτων Πλαίσιο της Ε.Ε., που καθιέρωσε το ERC ως τον κορυφαίο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό οργανισμό για την υποστήριξη της άριστης έρευνας αιχμής, η μετάβαση του ERC στον «Ορίζοντα Ευρώπη» δεν αναμένεται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές. Ορισμένες αξιοσημείωτες αλλαγές είναι η προσθήκη συνεντεύξεων στα Advanced Grants, η τροποποίηση των πάνελ αξιολόγησης και η διαφοροποίηση για το 2021 του κατά τα άλλα αρκετά σταθερού χρονοδιαγράμματος ανακοίνωσης Προσκλήσεων του ERC, με την πρώτη Πρόσκληση, αυτή των ERC Starting Grants, να έχει ανακοινωθεί στις 25 Φεβρουαρίου 2021 και τις πρώτες προθεσμίες υποβολής τον Απρίλιο 2021.
Το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), μέσω των Εθνικών Σημείων Επαφής/National Contact Points (ΕΣΕ/NCPs), υποστηρίζει ενεργά τους κυπριακούς φορείς στην προσπάθειά τους να συμμετέχουν με επιτυχία σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένου του Προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», προσφέροντας μια ευρεία γκάμα υπηρεσιών στήριξης χωρίς χρέωση. Τα Εθνικά Σημεία Επαφής είναι στη διάθεση των ερευνητών/ερευνητριών για παροχή άμεσης πληροφόρησης και συμβουλευτικών υπηρεσιών σε όλα τα στάδια, από την προετοιμασία της πρότασης έως την υλοποίηση, καθώς και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Κάποιες από τις υπηρεσίες που προσφέρονται είναι ενδεικτικά: (α) η συστηματική διοχέτευση πληροφόρησης και ενημέρωσης προς την ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα, (β) η διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και εκπαιδευτικών εργαστηρίων, (γ) η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και στήριξης για τη συγγραφή πρότασης και την υλοποίηση έργων (δ) η βοήθεια στην εξεύρεση συνεργατών από το εξωτερικό, (ε) η προεπισκόπηση προτάσεων, κ.ά.
Για να λαμβάνετε εξατομικευμένη πληροφόρηση σχετικά με τις ευκαιρίες χρηματοδότησης, εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ευρωπαϊκά Προγράμματα Έρευνας και Καινοτομίας, μπορείτε να συμπληρώσετε τα στοιχεία και τους τομείς δράσης σας στο ερωτηματολόγιο που θα βρείτε εδώ. Περισσότερες πληροφορίες για το ΙδΕΚ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του οργανισμού, όπου μπορείτε να κάνε εγγραφή στο ενημερωτικό δελτίο, για να λαμβάνετε ηλεκτρονικά πληροφόρηση για τις δράσεις του.
Τα Εθνικά Σημεία Επαφής για τα Προγράμματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας/European Research Council (ERC) είναι:
Κατερίνα Καρακασίδου – Επιστημονικός Λειτουργός, Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ([email protected])
Δρ Καλυψώ Σέπου – Προϊσταμένη, Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων
Το European Research Council (ERC) στον «Ορίζοντα Ευρώπη» σε αριθμούς:
Προϋπολογισμός: 16 δισεκατομμύρια Ευρώ
Προγράμματα: 5